Definicja Pyłkowa Alergia

Co to jest Alergia pyłkowa: Alergia pyłkowa a więc pyłkowica (pollinosis) to jest sezonowe, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek, któremu regularnie towarzyszą napady duszności i symptomy ze strony innych narządów takich jak skóra albo przewód pokarmowy. W Polsce częstość jej występowania ocenia się na ok. 9%. Osoby chore przeważnie są uczulone na na pyłki traw i zbóż (ok. 80%), pyłki drzew (ok. 35%) i bylicy (8%). Symptomy pyłkowicy po raz pierwszy mogą wystąpić w każdym wieku nawet u kilkumiesięcznych dzieci jednakże przeważnie dolegliwość ujawnia się pomiędzy 10 a 20 rokiem życia i rzadko pojawia się po raz pierwszy po 40 r.ż. U każdego chorego pyłkowica przebiega odmiennie a nasilenie objawów pyłkowicy w sezonie pylenia ma ścisły związek z aktualnym stężeniem uczulającego pyłku w powietrzu. W słoneczne, gorące i wietrzne dni kiedy to rośliny emitują większe ilości pyłku choroby są bardziej nasilone, z kolei w dni deszczowe unoszące się w powietrzu pyłki zostają spłukane poprzez deszcz. Dlatego także chorzy w okresie deszczu czują się znacząco lepiej a mogą być nawet wolni od objawów. Powody Dolegliwość spowodowana jest uczuleniem na pyłek roślin (męskie komórki rozrodcze). Przeważnie uczulają rośliny wiatropylne w szczególności trawy, chwasty i drzewa, których pyłek wytwarzany w wielkich ilościach jest bardzo lekki i może być przenoszony na spore odległości, w trakcie gdy rośliny owadopylne rzadko bywają powodem pyłkowicy, gdyż ich pyłek produkowany w małych ilościach jest cięższy, trudniejszy do przeniesienia. W Polsce, najczęstszą powodem alergii pyłkowej są pyłki traw należące do ok. 200 gatunków traw pośród których do najczęśćiej uczulających gatunków należą: kupówka pospolitakostrzewa czerwona mietlica pospolita rajgras wyniosły tymotka łąkowatomka wonnawiechlina łąkowa wyczyniec łąkowyzboża (raczej żyto) życica trwała Moment kwitnienia traw w naszym państwie trwa od maja do października a największe stężenie pyłków w powietrzu występuje w drugiej połowie maja, czerwcu i pierwszej połowie lipca a pod koniec września pyłki traw znikają z atmosfery. Między alergenami poszczególnych gatunków traw istnieje silna alergia krzyżowa dlatego także trawy należy rozpatrywać jako wspólną grupę alergenów. Alergia na pyłki drzew występuje rzadziej a do gatunków przeważnie wywołujących alergię należą: leszczyna olcha brzoza platan buk dąb wierzba Moment kwitnienia traw w naszym państwie trwa od lutego (leszczyna), przez marzec i kwiecień (brzoza, topola).Alergia na pyłki chwastów występuje przeważnie późnym latem i jesienią i najczęstrzymi alergenami jest: bylica babkakomosa szczaw pokrzywa Patomechanizm pyłkowicy W pyłkowicy kluczowymi komórkami biorącymi w reakcji alergicznej są mastocyty, a więc komórki tuczne połączone ze swoistymi przeciwciałami klasy IgE. Po wniknięciu do organizmu alergenu, którym jest pyłek roślin, następuje jego związanie z przeciwciałami, w rezultacie czego następuje aktywacja mastocytów zaczynających wydzielać substancje biologicznie aktywne określane mediatorami reakcji alergicznej (histamina, kininy, impulsy chemotaktyczne dla neutrofili i eozynofili, tryptaza i inne). Wydzielane mediatory są odpowiedzialne za symptomy dolegliwości alergicznej. We wczesnej odpowiedzi alergicznej następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych, przyrost ich przepuszczalności, skurcz mięśni gładkich, pobudzenie wydzielania gruczołów śluzowych i komórek kubkowych a pod wpływem czynników chemotaktycznych do ogniska reakcji alergicznej napływają inne komórki zapalne wydzielające inne mediatory powodując w ten sposób stan zapalny tkanki i jej uszkodzenie (późna odpowiedź alergiczna). Obraz kliniczny Fundamentalną właściwością pyłkowicy jest sezonowość wystąpowanie objawów chorobowych, który pozostaje w ścisłym związku z cyklem wegetacji roślin a symptomy uczuleniowe dolegliwości utrzymują się tak długo, jak długo w powietrzu znajdują się adekwatnie spore stężenia uczulającego pyłku. W pyłkowicy przeważają zazwyczaj symptomy nieżytu błon śluzowych nosa i oczu. W startowym okresie dolegliwości pojawia się: świąduczucie kłucia i pieczenia spojówek, śluzówek nosa, podniebienia, gardła i uszu W późniejszym okresie pojawia się: kaszel z okresowymi atakami kichania salwami od kilku do kilkunastu razyobfita, wodnista albo wodnisto-śluzowa wydzielina z nosa.obrzęk błony śluzowej nosa powodujący blokadę nosa, utrudniającą oddychanie, zaburzenia snu, chrapanie, poranną suchość w gardleprzekrwienie, łzawienie, obrzęk powiek, światłowstręt Regularnie objawom miejscowym towarzyszą symptomy symptomy ogólne, takie jak :czucie ogólnego rozbiciazmęczeniautrata łaknieniabóle głowypodwyższona temp. ciała U ok. 20% do objawów typowych do pyłkowicy dołączają się symptomy astmy oskrzelowej w okresie której, w szczególności po ekspozycji na alergen pojawia się męczący kaszel, świszczący oddech i duszność. Zwykle symptomy astmy pyłkowej pojawiają się po kilku latach trwania dolegliwości. Dość regularnie u chorych w przebiegu alergii na pyłki dochodzi do choroby ze strony skóry. Charakterystyczna jest pokrzywka, obrzęk Quinckego albo zmiany o charakterze wyprysku alergicznego, lokalizującego się raczej na skórze zgięć stawów i na szyi i twarzy. Częstym, towarzyszącym pyłkowicy symptomem jest alergia pokarmowa, wywołana krzyżowymi reakcjami alergicznymi między pyłkiem rośliny, a nie wszystkimi rodzajami pokarmów. Mogą się wówczas pojawić typowe symptomy pyłkowicy po spożyciu pokarmów reagujących krzyżowo z uczulającymi pyłkami. Szczególnie do reakcji krzyżowych dochodzi między: pyłek olszy, brzozy, leszczyny < > orzechy, jabłka, brzoskwinie, ananasy, marchew ziemniaki pyłek traw i żyta < > jabłka, marchew, ziemniaki, pomidor, mąka żytnia melon, arbuz, pomidory, orzeszki ziemne pyłek bylicy, babki < > seler, arbuz, pietruszka, zioła, przyprawy i leki ziołowe jabłka, marchew Istnieją również pokarmy, które nasilają symptomy istniejącej alergii. Należą do nich: czekolada, sery żółte, pleśniowe, kiszona kapusta i ogórki, musztarda, wędzone ryby, wędzone wędliny, truskawki, maliny, pomidory, cytrusy, ostre przyprawy, orzechy, suszone i marynowane owoce i warzywa, drożdże, a również alkohole. Rozpoznanie Rozpoznanie pyłkowicy zazwyczaj nie sprawia trudności. Wywiad i dodatnie alergologiczne testy punktowe pozwalają na rozpoznanie pyłkowicy u 97% chorych. Rozpoznanie potwierdza się badaniami dodatkowymi takimi jak: skórne testy uczuleniowe - W celu rozpoznania alergenu, na który dana osoba jest uczulona wykonuje się testy alergiczne przeważnie sposobem naskórkową jako tak zwany testy punktowe (prick tests) z użyciem roztworów stanowiących mieszanki wyciągów z pyłków najpopularniejszych traw, drzew i chwastów. Testy te realizowane są ambulatoryjnie poza sezonem pylenia w momencie kiedy u pacjenta nie występują symptomy dolegliwości.oznaczanie poziomu immunoglobulin IgE w surowicy - Znaczenie pomocnicze w diagnostyce alergii pyłkowej ma oznaczanie poziomu całkowitych immunoglobulin klasy IgE w surowicy, które u większości alergików są podwyższonye, Poziom podwyższnia IgE nie korelują jednak ani z nasileniem choroby ani z reakcją na leczenie na przykład odczulające.oznaczenie swoistych przeciwciał IgE - Dodatkowe znaczenie pomocne w rozpoznaniu alergii we wszystkich wątpliwych sytuacjach, szczególnie w razie ujemnych testów skórnych bądź nietypowych objawów ma oznaczenie poziomu swoistych przeciwciał IgE przeciw ustalonym alergenom pyłkowym oznaczany sposobami radioimmunologicznymi albo immunoenzymatycznymi.próby prowokacyjne - W trudnych diagnostycznie sytuacjach w szczególności, gdy dzięki przedtem wymienionych testów nie można rozpoznać alergenu doktor może zlecić wykonanie tak zwany próby prowokacyjnej, polegającej na donosowym albo dospojówkowym podaniu diagnostycznych roztworów alergenów pyłkowych. W razie alergii na podaną substancję rozwinie się zespół objawów charakterystyczny dla alergii.badania czynnościowe płuc - W sytuacjach gdy podejrzewamy astmę pyłkową, powinno być wykonanie badanie czynnościowe płuc, tak zwany badanie spirometryczne oceniające drożność drobnych oskrzeli. Badania palinologiczne (monitoring opadu pyłku) Nasilenie objawów klinicznych pyłkowicy zależy od aktualnego stężenia ich pyłków w atmosferze, które zależy od pory kwitnienia i przekwitania ustalonych roślin. Intensywność opadu pyłku zależy także od wielu lokalnych czynników klimatycznych takich jak temp., nasłonecznienie, wilgotność i opady. Dzięki prowadzeniu monitoringu było możliwe opracowanie dla poszczególnych regionów państwie kalendarzy pylenia roślin uczulających, które umożliwiają przewidywanie czasu wystąpienia objawów pyłkowicy i mają spore znaczenie dla postępowania profilaktycznego (planowanie wyjazdów, urlopów i tym podobne), diagnostycznego (określenie związku pomiędzy ekspozycją na określony pyłek a występowaniem sezonowych choroby) i ułatwia planowanie leczenia i ocenę jego skuteczności. Leczenie Pyłkowica może w znaczący sposób może pogarszać jego jakość i uniemożliwiać chorym prowadzenie właściwej aktywności życiowej. Odpowiednie leczenie alergii umożliwi pacjentom zgodne funkcjonownie w domu, szkole i pracy, pozwoli cieszyć się piękną porą roku i stosownie wypoczywać na wakacjach i urlopach. Leczenie pyłkowicy obejmuje kilka wzajemnie uzupełniających się etapów do których należy: Unikanie ekkspozycji na alergenOgólne zalecenie w chorobach alergicznych unikania narażenia na alergeny w razie pyłkowicy znajduje mniejsze wykorzystanie z racji powszechność występowania pyłków. Tym niemniej chory na pyłkowicę powinien użytkować się do następujących zasad:spłukiwanie pyłków z całego ciała po przyjściu do dompłukanie przegotowaną wodą oczu, nosa, gardła po przyjsciu do mieszkaniazamykanie okien w domu w momencie dużego stężenia pyłków, w szczególności w godzinach nocnych i porannych podróżowanie samochodem, pociągiem przy zamkniętych oknach wykorzystywanie filtrów przeciwpyłkowych w pomieszczeniach i samochodzie unikanie spacerów na łąkach, w szczególności w pobliżu zbiorników wodnychpozostawanie w domu w dni gorące, suche i wietrzne unikanie dodatkowych czynników drażniących, takich jak dym papierosowy, farby, lakiery, odczynniki chemiczne i tym podobne unikanie pracy przy ścinaniu trawyunikanie pokarmów dających reakcje krzyżowe z pyłkiem roślinśledzenie komunikatów o aktualnym opadzie pyłku roślinwyjazd w okolice o innym terminie pyleniaLeczenie objawoweZasadnicze znaczenie w leczeniu pyłkowicy ma postępowanie objawowe.przeważnie użytkowane są leki przeciwhistaminowe zmniejszające symptomy alergicznego nieżytu nosa (świąd, kichanie, wodnisty wyciek z nosa) niezależnie od jego zatkania. System ich działania bazuje na blokowaniu receptorów histaminowych H1. Leki przeciwhistaminowe należy użytkować poprzez cały występowania objawów. Leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji (klasyczne: chlorfeniramina, difenhydramina, prometazyna, clemastinum czy phenazolinum) z racji na ich działanie sedatywne i antycholinergiczne, powodujące liczne symptomy uboczne z których senność i obniżona sprawność psychofizyczna były szczególnie trudne do zaakceptowania poprzez pacjentów a również względnie krótki moment działania, przestają być użytkowane w leczeniu pyłkowicy.Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji (cetyryzyna,loratadyna, ebastyna, feksofenadyna,mizolastyna, azelastyna, lewokabastyna, akrywastyna) charakteryzujące się wysoką skutecznością i niezłą tolerancją, bo są praktycznie pozbawione wyżej wymienionych objawów niepożądanych. Leki te działają długo i nie przechodzą (albo prawie nie przechodzą) poprzez barierę krew-mózg, dzięki czemu nie działają nasennie. Drugą grupę stanowią leki przeciwalergiczne użytkowane miejscowo na śluzówki nosa i oczu a więc tzw kromony (kromoglikan dwusodowy i nedokromil sodu). Leki te wykazują działanie profilaktyczne hamując reakcję alergiczną przez stabilizację błon komórkowych mastocytów, a ponadto wykazują bezpośrednie działanie przeciwzapalne. Kromoglikan dwusodowy i nedokromil użytkowane do worka spojówkowego i donosowo są mniej skuteczne niż leki przeciwhistaminowe. Mimo iż kromoglikan dwusodowy stosuje się 4 razy na dzień, a nedokromil 2 razy leki te są bezpieczne stąd rekomendowane są one u dzieci i kobiet w ciąży. Leki z tej ekipy działają z opóźnieniem dlatego pełna ich skuteczność działania występuje dopiero po 3-4 tygodniach stosowania w razie kromoglikanu dwusodowego, a po 1-2 tygodniach w razie nedokromilu sodu. Podawanie tych leków owinno być rozpoczęte na kilkad tygodni przed spodziewanym pojawieniem się choroby związanych z pyleniem roślin. Trzecią grupę leków użytkowanych w leczeniu chorób alergicznych stanowią glikokortykosterydy (beklometazon, budezonid, flutikazon, flunizolid, mometazon, triamcynolone), które wykazujące mocne działanie przeciwzapalne, prowadząc do szybkiego ustępowania nawet znacząco nasilonych choroby. Donosowe glikokortykosteroidy są skuteczniejsze niż leki przeciwhistaminowe doustnie i miejscowo użytkowane, a również kromony. Start działania sterydów obserwuje się już po 6-12 godzinach, lecz max. skutek można zaobserwować zwykle po kilku dniach. Aktualnie użytkowane donosowe preparaty glikokortykosteroidowe można użytkować długotrwale, bez obawy wywołania zmian zanikowych śluzówki. Niekiedy miejscowe glikokortykosteroidy mogą powodować wysuszenie śluzówki, tworzenie się strupów albo rzadko być przyczyną niewielkich krwawień z nosa. Istnieją także preparaty sterydowe okulistyczne, które jednak powinny być być użytkowane tylko doraźnie w przypadku znacznego nasilenia stanu zapalnego spojówek, poprzez bardzo krótki czas.Leki sympatykomimetyczne oddziaływują na autonomiczny układ nerwowy i są użytkowane jako leczenie uzupełniające. W leczeniu nie wszystkich chorób alergicznych stosuje się leki obkurczające naczynia krwionośne, które pobudzają receptory a1 adrenergicznych (fenylefryna), pobudzają receptory a2 adrenergiczne (oksymetazolina, ksylometazolina, nafazolina), leki uwalniają noradrenalinę (efedryna, pseudoefedryna. Leki sympatykomimetycne te powinny być użytkowane tylko doraźnie, nie dłużej niż 5-7dni , nigdy przewlekle, bo długo podawane uszkadzają błonę śluzową. W sytuacji napadu duszności w astmie oskrzelowej stosuje się doraźnie inhalacje leków z gatunku krótko działających betamimetyków takich jak: fenoterol, salbutamol, terbutalina.3) Leczenie odczulające Odczulanie, zwane immunoterapią swoistą, jest sposobem leczenia mającą na celu pomniejszenie wrażliwości organizmu na uczulające alergeny i bazuje na wprowadzaniu do organizmu wyciągów substancji uczulających w etapowo zwiększających się dawkach, rozpoczynając od dawek min. (wielokrotnie mniejszych od tych, z którymi chory ma kontakt w środowisku) do sporych stężeń alergenu. Przyjmuje się, iż odczulanie można zaczynać od 5 r.ż a rezultaty lecznicze są idealne, jeżeli immunoterapia jest prowadzona poprzez moment 3-5 lat. W razie pyłkowicy odczulanie może być prowadzone w dwojaki sposób: metodą kuracji przedsezonowej, kiedy podawanie szczepionki dzieje się w momencie jesienno-zimowym i jest przerywane na około 2-3 tygodnie przed przewidywanym okresem objawów a wznawiane kolejnej jesieni albo w zimie.całorocznie - kiedy po dojściu do dawki maksymalnej podawanie szczepionki jest kontynuowane poprzez cały rok jako leczenie podtrzymujące w odstępach 4-6- -tygodniowych z obniżeniem dawki w momencie pylenia. Trudno jest przewidzieć skuteczność leczenia odczulającego jednak dobrych efektów można się spodziewać u większości chorych. Odczulanie daje zazwyczaj w skutku wyraźne osłabienie, a nawet całkowite ustąpienie objawów dolegliwości i zapobiega postępowi astmy pyłkowej