Definicja Błonica

Co to jest Błonica: To jest ostra dolegliwość zakaźna o różnym umiejscowieniu i przebiegu. Etiologia Dolegliwość jest spowodowana poprzez bakterię - maczugowiec błonicy - Corynebacterium diphtheriae. Za symptomy odpowiedzialny jest produkowany poprzez drobnoustrój jad błoniczy, który wytwarzany jest poprzez bakterie lizogenne jest to takie, które uległy konwersji (zakażeniu) swoistym bakteriofagiem. Epidemiologia Dolegliwość występuje na całym świecei jednak od czasu upowszechnienia szczepień zniknęła z wielu rejonów albo występuje na nich sporadycznie. Wrażliwość na zachorowanie jest powszechna a przebycie zakażenia pozostawia długotrwałą odporność. W rezultacie prowadzenia masowych szczepień ochronnych błonica aktualnie należy do chorób ustępujących. Należy jednak śledzić odporność populacji i systematycznie doszczepiać osoby ponad 35 roku życia gdyż odporność poszczepienna wspólnie z wiekiem wygasa. Naturalnym rezerwuarem i źródłem zakażenia jest człowiek chory albo nosiciel wydalający drobnoustroje w wydzielinie z górnych dróg oddechowych a zakażenie szerzy się drogą powietrzno – kropelkową od chorego albo nosiciela maczugowców albo poprzez bezpośredni kontakt z obiektami z otoczenia chorego a również poprzez uszkodzoną skórę. Moment zakaźności Moment wylęgania od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów wynosi od 2 – 6 dni. Przebieg dolegliwości Odznacza się kilka postaci klinicznych błonicy: Błonica gardła (diphteria pharyngitis) może przebiegać w formie umiejscowionej, zatokowej,postępującej, toksycznej i hipertoksycznej. Postać umiejscowiona przebiega pod postacią anginy nieżytowej albo włóknikowej (rzekomobłoniastej) raczej u dorosłych. To jest postać najlżejsza, przebiegająca z zaczerwienieniem i obrzękiem migdałków podniebiennych Postać zatokowa przypomina anginę paciorkowcową z obecnością w kryptach na jednym albo obu migdałkach białych nalotów, które po oddzieleniu odpodłoża pozostawiają lekko krwawiące miejsce. Chory jest blady, gorączkuje do 38ºC, uskarża się na złe samopoczucie. Z ust można wyczuć przykry, mdły zapach. U osób nieleczonych mogą rozwinąć się późne zespoły toksyczne w formie zaburzeń pracy serca albo porażeń obwodowych. W formie postępującej naloty mogą schodzić poza obręb migdałków ku dołowi w kierunku krtani czemu częsciej towarzyszą efekty działania jadu błoniczego pod postacią porażenia podniebienia miękkiego czy zaburzeń pracy serca. Stan chorego jest ciężki, temeratura dochodzi do 40ºC. Postać toksyczna błonicy o ciężkim przebiegu charakteryzuje się obecnością jednolitych brudnoszarych albo zielonkawych nalotów wychodzących rozlegle poza migdałki. Chory jest blady, ma pokrążone oczy, z ust wyczuwa się gnilny zapach, skóra jest wilgotna a temp. sięga do 40ºC, zwiększone węzły chłonne podżuchwowe i szyjne wywołują wyrównanie zarysów szyi tzw szyja Nerona albo prokonsula. Regularnie dochodzi do toksycznego uszkodzenia mięśnia sercowego z nagłym zatrzymaniem krążenia włącznie. W formie hipertoksycznej dodatkowo występują zaburzenia hematologiczne wywołane uszkodzeniem szpiku kostnego i naczyń włosowatych. Błonica krtani (laryngitis diphtherica), dławiec, krup To jest aktualnie bardzo rzadko występująca postać błonicy szczególnie niebezpieczna u dzieci. Charakteryzuje się występowaniem błon rzekomych wyścielających wewnętrzna powierzchnię krtani objawiających się szczekającym kaszlem, chrypką, bezgłosem. W cięższych postacią może dojść do trudności w oddychaniu w rezultacie zwężenia krtani. Błonica nosa, ucha i skóry to rzadko występujące postecie o delikatnym przebiegu. Profilaktyka Odpowiednio z Programem Szczepień Ochronnych ( Dz.U.Nr 55, poz.664-2000 r.) szczepienia p/ błonicy są w Polsce obligatoryjne. Szczepieniu podlegają dzieci od 7 tyg. życia do 19 roku włącznie i osoby w wieku ponad 19 lat narażone w sposób specjalny na zakażenie. Wg kalendarza szczepień szczepienia są realizowane w następującym wieku: I dawka w wieku 2 miesięcy ( 7 tyg. życia) II dawka w wieku 3 / 4 miesięcy, III dawka w wieku 5 miesięcy IV dawka w wieku 16-18 miesięcy Powyższe szczepienia należy wykonać podając skojarzoną szczepionkę DTP przeciwko D-błonicy, T- tężcowi i P -krztuścowi. Odstępy pomiędzy poszczególnymi dawkami szczepionki powinny wynosić 6 tyg. Dziecku, które z różnych względów nie otrzymało szczepień szczepionką skojarzoną p/błonicy, tężcowi i krztuścowi odpowiednio z kalendarzem szczepień i nie ma przeciwwskazań do szczepień należy podać szczepionkę w innym terminie uwzględniając 3 dawki składające się na szczepienie pierwotne podane w odstępie 6 tygodni i IV dawkę po okresie jednego roku od szczepienia pierwotnego. Aktualnie w Polsce dostępne są szczepionki skojarzone p/błonicy, tężcowi i krztuścowi zawierające komponentę krztuścową w formie całej komórki – krztusiec pełnokomórkowy albo szczepionki zawierające wyosobnione antygeny – krztusiec acelularny. Szczepionki zawierające krztusiec pełnokomórkowy możemy użytkować od 2 miesiąca ( 7 tyg.) życia do ukończenia 3 roku życia, z kolei szczepionki acelularne możemy użytkować od 2 miesiąca (7 tyg.) życia do ukończenia 7 roku życia. Szczepionki zawierające krztusiec acelularny możemy użytkować jako dawki przypominające pomiędzy 5 a 7 rokiem życia w miejsce przypadającego w tym okresie szczepienia p/ błonicy i tężcowi.( DT) U dzieci z przeciwwskazaniem do szczepienia p/ krztuścowi należy wykorzystać szczepionkę DT ( błoniczo-tężcową) podając: I dawkę w 3 / 4 miesiącu życia, II dawkę 5 miesiącu życia, III dawkę w 16 -18 miesiącu życia, Dalsze dawki podajemy w następnych latach: 6 roku życia, 14 roku życia, 19 roku życia. Dzieciom do ukończenia 7 roku życia podajemy szczepionkę DT, z kolei osobom od 8 roku życia podajemy szczepionkę Td. Ponad 19 roku życia szczepieniu podlegają osoby ze styczności z chorym na błonicę, pracownicy służby zdrowia, i osoby pracujące w innych zawodach, które mogą mieć styczność z osobami chorymi na błonicę, osoby wyjeżdżające do krajów gdzie występują zachorowania na błonicę, osoby w wieku 20-29 lat ze wschodnich województw przygranicznych, Przeciwwskazania do szczepień p/ błonicy; dolegliwość w momencie ostrym przebiegająca z gorączką albo z zaburzeniami układowymi o ważnym znaczeniu klinicznym,dolegliwości przewlekłe w momencie zaostrzeń uczulenie na składniki szczepionki wystąpienie nadmiernych reakcji poszczepiennych po uprzednich szczepieniach Szczepienie można wykonać przy zastosowaniu szczepionki monowalentnej (pojedyńczej) chroniącej przed zachorowaniem na błonicę: Szczepionka D ( D – toksoid błoniczy) – spółka Biomed Szczepionka d ( d – toksoid błoniczy) – spółka Biomed albo przy użyciu szczepionki skojarzonej (potrójnej) przeciwko / błonicy, tężcowi i krztuścowi: DTPw spółka Biomed TRIPACEL spółka Aventis Pasteur INFANRIX - spółka SmithKline Beecham DTPa zawiera -spółka Statens Serum Institut Leczenie W każdym przypadku uzasadnionego podejrzenia błonicy należy podać surowić przeciwbłoniczą (antytoksynę) w celu unieczynnienia toksyny nie związanej jeszcze z tkankami organizmu. Leczenie uzupełniające zależy od przebiegu błonicy