Definicja Macicy Szyjki Rak

Co to jest Rak szyjki macicy: Rak szyjki macicy jest drugim po raku sutka pod względem zachorowalności nowotworem, który odnaleziony we inicjalnym stadium może zostać w 100% wyleczony. Spośród nowotworów macicy, częstość występowania raka szyjki macicy wynosi około 30 przypadków na 100 000. Wysoki poziom zachorowalności, obserwowany szczególnie w ekipie kobiet młodych poniżej 35 roku życia wymaga wczesnego rozpoznawania tej dolegliwości w formie badania cytologicznego szyjki macicy i leczenia wszelkich stanów stwarzających ryzyko wystąpienia nowotworu. Podział nowotworów szyjki macicy Nowotwory szyjki macicy to w pierwszej kolejności nowotwory wywodzące się z komórek nabłonkowych a więc raki. U kobiet w szyjce macicy można występuje zarówno nabłonek płaski wielowarstwowy zlokalizowany raczej na tarczy części pochwowej szyjki macicy i nabłonek gruczołowy, który znajduje się w kanale szyjki macicy. Miejscem, gdzie przeważnie dochodzi do nieprawidłowości w w budowie, strukturze i czynności komórek nabłonkowych jest tzw strefa przejściowa gdzie nabłonek płaski przechodzi w nabłonek gruczołowy. U kobiet młodych, miesiączkujących strefa przejściowa jest umieszczona nisko i właściwie "wychodzi" z kanału szyjki macicy stąd jest łatwo dostępna badaniu i błyskawicznie inicjalnie można wykryć wszelakie nieprawidłowości. Z kolei u kobiet w momencie menopauzy strefa przejściowa cofa się w głąb kanału szyjki macicy i jej badanie jest trudniejsze. Ok. 95%. złośliwych nowotworów szyjki macicy stanowią raki płaskonabłonkowe w formie rogowaciejącej albo nierogowaciejącej. Drugim co do częstości występowania jest rak gruczołowy szyjki macicy wywodzący się z nabłonka gruczołowego kanału szyjki macicy stanowiący od 3 do 5 % rozpoznań. Inne raki i inne rodzaje nowotworów szyjki macicy są nadzwyczajnie rzadkie i stanowią ok. 0,1 % rozpoznań. Stopnie klinicznego zaawansowania raka szyjki macicy wg FIGO: Stopień Rozprzestrzenienie nowotworu Rak ograniczony wyłącznie do szyjki macicy 0 Rak rozpoznany dzięki badaniu mikroskopowemu, który nie przekroczył jeszcze granicy nabłonka szyjki macicy, nie ma wiec obaw o jego rozprzestrzenianie się poza szyjkę macicy. IA Rak inwazyjny rozpoznawany wyłącznie mikroskopowo. Każda zmiana makroskopowa nawet z inwazją powierzchowną, kwalifikuje się jako stopień IB. Ognisko inwazji nie przekracza 5mm grubości i 7mm szerokości IA1 Zmierzone ognisko inwazji nie przekracza 3mm grubości i 7mm szerokości IA2 Zmierzone ognisko inwazji wynosi 3-5mm grubości i 7mm szerokości IB Zmiana stwierdzana klinicznie albo zmiany rozpoznawane mikroskopowo o wymiarach większych niż w stopniu IA IB1 Nowotwór nie przekracza wielkości 4cm IB2 Nowotwór przekracza wielkości 4cm Rak nacieka struktury poza szyjką macicy, jednak nie dochodzi do ścian kostnych miednicy. Rak nacieka pochwę nie przekraczając do dolnej 1/3 części IIA Rak zajmuje 2/3 górne pochwy, nie nacieka przymacicz IIB Rak nacieka przymacicz, jednak nie dochodzi do ścian kostnych miednicy Rak nacieka przymacicza dochodząc do ścian kostnych miednicy. Zajmuje pochwę przekraczając 1/3 dolnej części. Wszystkie przypadki z nerką niewydzielającą albo wodonerczem IIIA Rak nacieka pochwę przekraczając jej 1/3 dolnej części. Rak nacieka przymacicza nie dochodząc do ścian kostnych IIIB Rak nacieka przymacicza dochodząc do ścian kostnych miednicy, albo wszystkie przypadki z nerką niewydzielającą albo wodonerczem Rak przekracza granicę miednicy małej albo nacieka błonę śluzową pęcherza moczowego i/albo odbytnicy. IVA Nacieczenie narządów miednicy małej (rak nacieka błonę śluzową pęcherza moczowego i/albo odbytnicy) IVB Odległe przerzuty Impulsy ryzyka raka szyjki macicy Na postęp raka szyjki macicy wpływa sporo różnych czynników do których należą: inicjalne rozpoczęcie życia płciowego (przed 16 rokiem życia) spora aktywność seksualna połączona ze zmianą wielu partnerów młody wiek w momencie zajścia w pierwszą ciążę liczne ciąże (ponad 3) przy krótkich przerwach pomiędzy nimi infekcja HPV (Human Papilloma Virus - Ludzki Wirus Brodawczaka) raczej typ 16 i 18, który jest wirusem przenoszonym droga płciową i wywołującym zmiany o typie kłykcin - miękkich skórzastych narośli na tkankach sromu, kłykcin szyjki macicy i kłykcin pochwy inne impulsy infekcyjne: opryszczki [HSV-2], cytomegalii, Epstein-Barra; Chlamydia trachomatis) wykorzystywanie doustnej antykoncepcja (dyskutowane) kobiety w piątej i szóstej dekadzie życia palenie papierosów może zwiększać ryzyko zachorowania nawet 16 krotnie częściej chorują kobiety z uboższych grup socjalnych. Symptomy Rak szyjki macicy jest nowotworem skąpoobjawowym i w startowych stadiach nie daje wyraźnych objawów chorobowych. Pierwszymi symptomami są przeważnie: lekko krwiste upławy nietypowe krwawienia; krwawienia kontaktowe szczególnie po współżyciu płciowym krwiste plamienia czasem nieregularne miesiączki pobolewania w rejonie krzyżowej symptomy w rejonie podbrzusza i pochwy określane mianem "dyskomfortu" W późniejszych stadiach, kiedy guz osiąga już spore rozmiary symptomy są powiązane z naciekaniem na sąsiednie tkanki i narządy i uciskiem rosnącego guza na pobliskie struktury. Pojawiają się bóle w dole brzucha, krzyżowej części kręgosłupa, bóle i obrzęk kończyny dolnej. Symptomy powiązane z naciekaniem sąsiadujących z szyjką macicy narządów dotyczą raczej układu moczowego i odbytniczy. To są przeważnie zaburzenia oddawania moczu, bolące parcie na stolce, krwawienie przy defekacji i tym podobne naciekanie albo ucisk na nerwy może powodować symptomy na przykład rwy kulszowej albo mniejsza umiejętność do prostowania albo zginania kończyn dolnych. W późniejszych stadiach dolegliwości występują symptomy wyniszczenia nowotworowego, chudnięcie, męczliwość i tym podobne Rozpoznanie raka szyjki macicy By inicjalnie rozpoznać rozwijający się nowotwór należy robić badanie ginekologiczne i cytologiczne, które jest fundamentalnym badaniem pozwalającym wychwycić jeszcze przedinwazyjne stadium raka. Badanie ginekologiczne Badanie ginekologiczne ma spore znaczenia dla rozpoznania wszelkich zmian patologicznych toczących się w obrębie szyjki macicy, które mogą zostać poddane weryfikacji i dalszej diagnostyce. Cytologia szyjki macicy Badanie cytologiczne jest badaniem polegającym na ocenie komórek pobranych z narządu rodnego. Dlatego badaniu doktor może wykryć stany przedrakowe i inicjalne postacie raka szyjki macicy. Diagnostyka cytologiczna powinna być realizowana często raz w roku w trakcie kontrolnej wizyty u ginekologa u kobiet, które rozpoczęły życie płciowe bezwzględnie na wiek albo u wszystkich kobiet od 18.-20. roku życia. Badanie to nie wymaga specjalistycznego sprzętu i może zostać wykonane w każdym gabinecie ginekologicznym. Badanie to wykonuje się w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego. Rozmaz pobiera się z tarczy części pochwowej i z kanału szyjki macicy a w zależności od cech komórek ocenianych w rozmazie zalicza się je do pięciu grup cytologicznych wg Papanicolau (PAP): ekipa I - w rozmazie występują poprawne (nie podejrzane) komórki nabłonka i zależnie od etapy cyklu płciowego niewielka liczba krwinek białych. ekipa II - obraz komórek nabłonkowych typowy dla stanów zapalnych i zmian wstecznych (tzn. zanikowych - występujących u starszych kobiet). Występuje spora liczba krwinek białych, limfocytów, histiocytów (komórek układu odpornościowego). Jeśli w rozmazie gr. II występują komórki nabłonka szyjki macicy, które są zmienione charakterystycznie dla infekcji HPV to mimo braku innych cech świadczących o przemianach nowotworowych komórek taki rozmaz zaliczmy do ekipy III ekipa III - to rezultat nieujemny (podejrzany). W rozmazie stwierdza się tak zwany komórki dysplastyczne (niepoprawne) które mogą świadczyć o zaburzony ich rozroście i niepoprawnym różnicowaniu się komórek. W zależności od nasilenia zmian i ilości zmienionych komórek odznacza się dysplazję małego, średniego i dużego stopnia. Przez wzgląd na faktem, iż w badaniu cytologicznym trudno jest odróżnić rak in situ, a więc raka rozwijającego się tylko w nabłonku i nie przekraczającego głębszych warstw od zmian dysplastycznych obie te postacie nazwano CIN - śródnabłonkową neoplazją szyjkową. W zależności od nasilenia zmian odznacza się CIN I, CIN II, CIN III. Taki rezultat wymaga kontrolnego ponownego badania w krótkim czasie, ewentualnie po leczeniu a w razie gdy zmiany utrzymują się nadal, należy pobrać wycinki z tarczy części pochwowej. Do III grypy cytologicznej zalicza się także ciężkie zmiany zapalne, nie wszystkie zakażenia wirusowe (na przykład wirusem brodawczaka) ekipa IV - w rozmazie znajdujemy pojedyncze komórki tak zwany atypowe, znacząco różniące się od poprawnych komórek. Występowanie tych komórek sugeruje istnienie zmiany złośliwej ograniczoną do nabłonka tak zwany raka in situ. Cytologia ekipy IV wymaga natychmiastowej dalszej diagnostyki. Ostateczne rozpoznanie można ustalić opierając się na badania histopatologicznego materiału pobranego z szyjki macicy. ekipa V - stwierdzamy tu liczne komórki atypowe. Taki obraz przemawia za zmianą złośliwą inwazyjną. Cytologia ekipy V wymaga natychmiastowej dalszej diagnostyki. Ostateczne rozpoznanie można ustalić opierając się na badania histopatologicznego materiału pobranego z szyjki macicy. Kolposkopia W razie stwierdzenia zmian podejrzanych o charakter nowotworowy wykonuje się tak zwany Kolposkopię, która umożliwia dokładniejsze obejrzenie części pochwowej szyjki macicy w powiększeniu lupowym aparatem ( kolposkopem), który oświetla szyjkę macicy. Badanie przeprowadza się po założeniu wziernika. Czasem jest niezbędne pokrycie szyjki szczególnym roztworem, który wyraźnie uwidacznia obszary zmienione chorobowo i umożliwia pobranie próbki do badania histopatologicznego. W ocenie kolposkopowej części pochwowej szyjki macicy pewne typy obrazów mogą świadczyć o możliwości istnienie przemian nowotworowych w obrębie szyjki macicy. Badanie histopatologiczne – wycinki Biopsja wycinkowa z tarczy części pochwowej szyjki macicy dostarcza materiał tkankowy do badania histopatologicznego, którego celem jest wykluczenie albo potwierdzenie podejrzeń obecności zmian na szyjce macicy zdiagnozowanych w obrazie klinicznym, cytologicznym i/albo kolposkopowym. Biopsja tkankowa warunkuje poprawne ustalenie rodzaj i zakres ewentualnego zabiegu leczniczego. To jest łatwe pod względem technicznym badanie diagnostyczne, lecz z racji na sposobność krwawienia i rodzaj znieczulenia dla zapewnienie maksymalnego komfortu pacjentki, regularnie wymaga wykonania w uwarunkowaniach szpitalnych, bądź ambulatoryjnych z możliwością dłużej obserwacji. Rekomendowane jest aby biopsja tkankowa realizowana była pod kontrolą kolposkopową, dzięki której wyznaczyć można precyzyjnie miejsce pobrania wycinka. W razie gdy zmiany nie można zlokalizować klinicznie nawet przy zastosowaniu kolposkopu, a obecność patologii stwierdzona została w badaniu cytologicznym, biopsje pobiera się "na ślepo" z godziny 12 i 6-tej bądź w większej liczbie by zminimalizować sposobność ominięcia miejsca zmiany. Konizacja szyjki macicy Gdy nie można ocenić całego chorobowo zmienionego fragmentu szyjki macicy, i w razie podejrzanego obrazu kolposkopii i gdy w pobranych wycinkach pobranych z części pochwowej szyjki macicy stwierdza się dysplazję ciężkiego stopnia, raka in situ albo podejrzewa się raka inwazyjnego wykonuje się konizację. To jest zabieg chirurgiczny w znieczuleniu ogólnym, w trakcie którego usuwa się stożkowy fragment szyjki macicy, który w dalszym ciągu bada się pod mikroskopem. Na tej podstawie można stwierdzić, czy zmiany mają charakter przedrakowy, czy to jest już rak. Badania obrazowe Rak szyjki macicy rozprzestrzenia się raczej miejscowo poprze naciek na okoliczne tkanki i narządy a w mniejszym stopniu poprze chłonkę i daje przerzuty do węzłów chłonnych miednicy małej. Rzadziej daje przerzuty odległe drogą krwi. W celu ustalenia stopnia zaawansowania nowotworu doktor może zlecić wykonanie następujące badania: RTG klatki piersiowej – Badanie to pozwala stwierdzić obecność zmian przerzutowych do płuc - około 3% chorych Urografia – Badanie to pozwala ocenić stopień ucisku na moczowody i pęcherz moczowy USG – Badanie to pozwala ocenić szyjkę macicy, przymacicze i pozostałe struktury miednicy małej. TK - tomografia komputerowa- Badanie to pozwala ocenić szyjkę macicy, przymacicze i pozostałe struktury miednicy małej. MRI - rezonans magnetyczny - Badanie to pozwala ocenić szyjkę macicy, przymacicze i pozostałe struktury miednicy małej. Cystoskopia – Badanie to pozwala na wgląd do pęcherza moczowego i ocenę jego ścian w celu stwierdzenia naciekania poprzez rozwijający się nowotwór Rektoskopia – Badanie to pozwala na wgląd w odbytnicę i ocenę czy jest ona nacieczona poprzez nowotwór szyjki macicy Badania laboratoryjne Aktualnie jedynym stosunkowo pewnym źródłem informacji o stanie dolegliwości, które jest pomocne w monitorowaniu nawrotu dolegliwości jest ocena poziomu antygenu SCC we krwi, który jest jedynym wiarygodnym markerem nowotworowym dla raka szyjki macicy.. Leczenie raka szyjki macicy Leczenie w raku szyjki macicy zależne jest od stopnia klinicznego zaawansowania dolegliwości. Chirurgia Leczenie chirurgiczne jest sposobem leczenia raka szyjki macicy w stopniach zaawansowania klinicznego 0-II b. W stopniu 0 leczenie uzależniamy od wieku pacjentki i chęci posiadania potomstwa: u kobiet młodszych stosuje się konizację albo usuniecie całej szyjki macicy u kobiet ponad 35 roku życia bez chęci posiadania dziecka wykonuje się raczej usuwanie macicy W stopniu I a - wykonuje się lub usuwanie samej szyjki macicy lub usuwanie całej macicy i usuwanie wybranych węzłów chłonnych miednicy małej w zależności od stopnia nacieku nowotworowego. W stopniu I b - Wykonuje się radykalną operację usunięcia narządu rodnego z węzłami chłonnymi miednicy małej metodą Wetrheima. W stopniu Ii a i II b wykonuje radykalną operację usunięcia narządu rodnego z węzłami chłonnymi miednicy małej metodą Wetrheima Radioterapia To jest sposób użytkowana w zależności od stopniach zaawansowania klinicznego. Może być użytkowana jako: leczenie radykalne samodzielne, leczenie wspomagające przedoperacyjne użytkowane w celu pomniejszenia objętości guza leczenei wspomagające pooperacyjne użytkowane gdy w usuniętych węzłach chłonnych mednicy małej stwierdza się obecność komórek nowotworowych leczenie paliatywne zmniejszające choroby i hamujące postęp nowotworu. Radioterapia w leczeniu raka szyjki macicy stsosowana jest jako: Brachyterapia – Sposób polegająca na umieszczeniu źródła promieniowania jonizującego w pobliżu guza nowotworowego w formie płytek i aplikatorów dopochwowych i macicznych Teleterapia – Sposób polegająca na naświetlaniu z zewnątrz obejmującym większą powierzchnię ciała, całą miednicę małą i okoliczne struktury. Radioterapia regularnie może powodować wystąienie powikłań: inicjalnych - zmiany zapalne jelita i pęcherza moczowego, biegunki, podrażnienia skór. późne - zwłóknienia napromienianych tkanek; przetoki, blokady moczowodu, biegunki, stany zapalne odbytnicy i pęcherza moczowego. Chemioterapia Raj szyjki macicy nie wykazuje dużej wrażliwości na chemioterapię, która jest używana w leczeniu nawrotów po leczeniu chirurgicznym i po radioterapii w celu pomniejszenia rozmazów guza. Leczenie stanów przednowotworowych i raków szyjki macicy w zależności od ich histologicznego zaawansowania podano w tabeli poniżej. Rokowanie Rokowanie zaś zależy od stopnia zaawansowania. Odsetek przeżyć pięcioletnich w poszczególnych stadiach wynosi ( wg Radiumhemet, Szwecja, 1988); O stopień 100% I stopień 75,7% II stopień 54,6% III stopień 30,6% IV stopień 7,3% Stopnie klinicznego zaawansowania raka szyjki macicy wg FIGO 1995 Stopień Rozprzestrzenienie nowotworu 0 IA U kobiet młodych sposoby oszczędzające - konizacja albo odparowanie dzięki lasera, leczenie chirurgiczne: łatwe wycięcie macicy IA1 IA2 Postępowanie indywidualne, z reguły preferowane usuwanie całej macicy, zabieg operacyjny: łatwe albo rozszerzone wycięcie macicy skojarzone z radioterapią (teleradioterapia i brachyterapia ); rzadziej stosuje się (równie efektywną) wyłącznie radioterapię IB IB1 IB2 IIA Leczenie skojarzone albo wyłącznie radioterapia IIB Wyłącznie radioiterapia IIIA IIIB IVA Leczenie paliatywne albo objawowe IVB