Definicja Zakrzepowe zapalenie żył głębokich

Co to jest Zakrzepowe zapalenie żył głębokich: Dolegliwość zakrzepowo-zatorowa żył głębokich jest niebezpiecznym schorzeniem z racji na sposobność wystąpienia poważnych, regularnie groźnych dla życia powikłań: zatoru tętnicy płucnej i zespołu pozakrzepowego. Zakrzepowe zapalenie żył głębokich przeważnie lokalizuje się w żyłach kończyn dolnych - ok. 60% przypadków i w 30% - w żyłach miednicy. Bardzo rzadko spotykane jest w innych naczyniach żylnych. Zakrzepica żył głębokich występuje średnio u 2 na 1000 osób. Może występować w każdym wieku, ale przeważnie dotyczy osób po 60 roku życia. Powody Przy zakrzepowym zapaleniu żył głębokich bardzo istotne jest znalezienie pierwotnej powody dolegliwości. Zakrzepowe zapalenie żył głębokich jest wywołane powstawaniem wewnątrz naczyń żylnych zakrzepów, które w normalnych uwarunkowaniach nie powinny się tam pojawiać. Pojawienie się zakrzepu skutkuje zatrzymanie przepływu krwi w tym naczyniu i postęp stanu zapalnego. Powstawaniu zapalenia żył odpowiedzialne są trzy impulsy określane jako triada Virchowa: Zwolnienie przepływu krwi w żyłach - Zapalenie żył znacząco częściej występuje w żyłach zmienionych żylakowo gdzie dochodzi do zaburzenia parwidłowego przepływu krwi. Dodatkowo długie unieruchomienie, na przykład założenie gipsu, czy także hospitalizacja na skutek dolegliwości czy operacji, a również otyłość i niewydolność serca predysponują do rozwoju stanu zapalnego. Uszkodzenie ściany naczynia, które wyzwala reakcję zakrzepową- W konsekwencji uszkodzenia wewnętrznej ściany naczynia żylnego w rezultacie zakażenia albo urazu mechanicznego (zastrzyk dożylny) dochodzi do zaburzenia procesu krzepnięcia i upośledzenia funkcji ścian naczyń. Zaburzenie składu krwi (raczej tak zwany nadpłytkowości) - Ilościowe i jakościowe zmiany składu krwi mogą wywołać przedwczesną albo niepoprawną aktywację układu krzepnięcia kierującą do stworzenia zakrzepu w obrębie naczyń. Jeżeli dojdzie do całkowitego zamknięcia naczynia żylnego wtedy w konsekwencji ustania przepływu krwi narasta w kierunku dosercowym skrzeplina. Po pewnym czasie dochodzi do wystąpienia odczynu zapalnego i związania się skrzepliny ze ścianą żyły. W najpoważniejszych sytuacjach może dojść do oderwania się skrzepliny i przemieszczania z prądem krwi. Przesuwająca się skrzeplina może się umiejscowić w płucach, mózgu albo sercu, powodując poważne powikłania np zator płuc czy udar mózgu. Impulsy ryzyka Powiększone ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich wiąże się z: wiekiem ponad 40 roku życia otyłością paleniem tytoniu przyjmowaniem kobiecych hormonów płciowych - estrogenów - jako składnika doustnych środków antykoncepcyjnych albo w okresie tak zwanej hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie szczególnie przy jednoczesnym paleniu papierosów rozległym urazem, w szczególności gdy dochodzi do złamania kości udowej albo miednicy zabiegiem operacyjnym, w szczególności sporymi zabiegami operacyjnymi wykonywanymi w obrębie miednicy - operacjami urologicznymi, ginekologicznymi albo ortopedycznymi długotrwałym unieruchomieniem w łóżku długotrwałym siedzeniem, np. w okresie podróży samolotem albo autobusem ciążą chorobą nowotworową chorobami takimi jak zawał serca, udar mózgu albo nie wszystkie zaburzenia składu krwi Symptomy Zakrzepica żył głębokich może przebiegać skąpo albo bezobjawowo i tylko w niewielkim odsetku przypadków występują wszystkie typowe symptomy zakrzepicy żył głębokich. Niekiedy dolegliwość może początkowo przebiegać kompletnie bezobjawowo, co znacząco utrudnia jej rozpoznanie i powiększa niebezpieczeństwo wystąpienia poważnych powikłań. Do głownych objawów zakrzepicy żył głębokich należą ból i przeważnie niesymetryczny obrzęk kończyn. W większości przypadków symptomy zakrzepicy pojawiają się nagle pośrodku kilku dni. Symptomami miejscowymi są: bóle spoczynkowe nasialające się przy chodzeniu i staniu obrzęk, zlokalizowany przeważnie w rejonie kostki, na całym podudziu albo nawet na udzie- w zależności od wysokości stworzenia zakrzepu w naczyniu powiększone ocieplenie i zaczerwienienie skóry wynikające ze stanu zapalnego przestrzeni wokół zakrzepniętego naczynia i ze zwiększonego przepływu krwi w naczyniach włosowatych nadmierne wypełnienie żył powierzchniowych wywołane zablokowaniem skrzepliną odpływu krwi poprzez żyły głębokie i skierowaniem jej strumienia do żył powierzchniowych sinica skóry stóp i podudzi wynikająca z zastoju krwi w krążeniu żylnym i z niedotlenienia tkankowego. Do objawów ogólnych należą gorączka i przyspieszona czynność serca (tachycardia). Powodem ich wystąpienia jest towarzyszący zakrzepicy stan zapalny w obrębie ściany naczynia żylnego i wokół niego. Gorączka nie jest zazwyczaj wysoka, aczkolwiek może dochodzić do 40 oC i być jedynym symptomem dolegliwości. Zapobieganie Niezmiernie istotna jest profilaktyka zakrzepicy żylnej, mająca znaczenie w szczególności u pacjentów ze powiększonym ryzykiem wystąpienia dolegliwości. Istotne jak wykorzystanie poniższych rad: zaprzestanie palenia, w szczególności poprzez kobiety przyjmujące doustne środki antykoncepcyjne regularne wykonywanie ćwiczeń ruchowych poprawiających przepływ krwi w naczyniach żylnych w razie długotrwałego leżenia albo siedzenia unikanie długiego leżenia w łóżku bez ruchu w trakcie chorobyczęste i regularne wykonywanie prostych ćwiczeń ułatwiających poprawne krążenie krwi w żyłach kończyn dolnych (zginanie stóp i kolan, naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni łydek) wykorzystywanie szczególnych podkolanówek albo pończoch uciskowych przed zabiegami operacyjnymi mobilizacja pacjenta do jak najszybszego wstania z łóżka po wykonanym zabiegu operacyjnym wykonywanie ćwiczeń ruchowych kończyn dolnych albo stosunkowo możliwości nawet krótki spacer (nie rzadziej niż co 1-2 godziny) w okresie długich podróży samolotem, autobusem albo samochodem Profilaktyka zakrzepicy żylnej, mająca znaczenie w szczególności u pacjentów ze powiększonym ryzykiem wystąpienia dolegliwości bazuje na stosowaniu podskórnych zastrzyków z heparyny. Działania te efektywnie minimalizują ryzyko wystąpienia dolegliwości zakrzepowo-zatorowej. Powikłania Najgroźniejszym powikłaniem zakrzepicy żył głębokich jest zator tętnicy płucnej do którego dochodzi w rezultacie oderwania się części zakrzepu z żyły kończyny dolnej. Niesiona z prądem krwi skrzeplina przedostaje się do serca, a stamtąd do naczyń krwionośnych płuca prowadząc do ich zatkania a z powodu do niedokrwienia i obumarcia części płuca. Zator tętnicy płucnej objawia się bólem w klatce piersiowej, dusznością przyspieszonym i płytkim oddechem, kaszlem z odkrztuszaniem krwi. Regularnie towarzyszy mu duszność, niekiedy strata przytomności. Takie symptomy wskazują na stan bezpośredniego zagrożenia życia, który jest bezwględnym wskazaniem do leczenia szpitalnego. To jest powikłanie nadzwyczajnie niebezpieczne i w razie lokalizacji zatoru w kluczowym pniu tętnicy płucnej albo w którymś z jej sporych odgałęzień prowadzi nawet do zgonu chorego. Innym dość regularnie spotykanym późnym następstwem nie leczonego albo leczonego niewłaściwie zakrzepowego zapalenia żył głębokich jest zespół pozakrzepowy. Dochodzi do niego w rezultacie pozostania zakrzepu wewnątrz naczynia żylne, który na stałe zamyka jego światło. Skutkuje to trwałe upośledzenie odpływu krwi z kończyny i zaburzając poprawne ukrwienie skóry sprawia, iż staje się ona wspólnie z upływem czasu coraz cieńsza, gładka, z charakterystycznymi brązowymi i białymi plamkami. Chorzy skarżą się ponadto na obrzęki kończyn dolnych i ociężałość nóg, która nasila się w trakcie chodzenia czy długiego stania. Zespół pozakrzepowy jest powodem nie gojących się owrzodzeń podudzi, które mogą rozwijać się nawet po wielu latach od ostrego epizodu zakrzepicy. Rozpoznanie Wstępne rozpoznanie zakrzepowego zapalenia żył głębokich ustalić można zazwyczaj już opierając się na zgłaszanych poprzez chorego choroby i po jego precyzyjnym zbadaniu a obecność czynników ryzyka znacząco ułatwia rozpoznanie. Dla potwierdzenia diagnozy i rozpoczęcia pełnego leczenia konieczne jest jednak wykonanie jednego z wymienionych poniżej specjalistycznych badań: flebografia - badanie rentgenowskie, które bazuje na wykonaniu zdjęcia RTG naczyń żylnych do których podano środek kontrastujący. W badaniu tym można ocenić wygląd wszystkich naczyń żylnych kończyny i uwidocznić miejsce zatkane poprzez zakrzep ultrasonografia układu żylnego -badanie pozwalające ocenić wygląd naczyń żylnych i miejsce lokalizacji skrzepliny i stopień zwężenia światła naczynia poprzez nią pletyzmografia -badanie pozwalające na przez precyzyjny pomiar zmian grubości kończyny ustalenie ilości przepływającej poprzez nią krwi Prócz badań obrazujących, dzięki którym doktor ma sposobność potwierdzić istnieje skrzepliny, regularnie niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych raczej z zakresu krzepnięcia krwi. Leczenie Celem leczenia jest jak najszybsze ustąpienie objawów dolegliwości i przywrócenie prawidłowego przepływu krwi w żyle, a również zabezpieczenie chorego przed wystąpieniem zatoru tętnicy płucnej. Do niedawna przewarzająca część chorych była leczona w szpitalu z zastosowaniem heparyn standardowych, jednak wprowadzenie nowoczesnej diagnostyki dopplerowskiej i terapii z zastosowaniem heparyn drobnocząsteczkowych umożliwiło leczenie coraz większej liczby pacjentów z niewielką zakrzepicą żylną ograniczoną do stóp i łydek w uwarunkowaniach ambulatoryjnych. Zalecenia ogólne W startowym okresie dolegliwości do czasu ustąpienia objawów niezbędne jest pozostanie w łóżku, bo chodzenie może wywołać oderwanie części zakrzepu i doprowadzić do zatoru tętnicy płucnej. W trakcie leżenia kończyna dolna objęta procesem chorobowym powinna być stale nieco uniesiona, np. położona na zrolowanym kocu, poduszce albo na specjalnej podpórce, tak zwanej szynie Browna. W okresie trwania objawów dolegliwości i poprzez jakiś czas po ich ustąpieniu chora kończyna powinna być zabandażowana opaską elastyczną albo powinny na nią być założone szczególne pończochy uciskowe. W okresie leżenia rekomendowane jest regularne wykonywanie ćwiczeń opierających na zginaniu stóp i kolan i naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni łydek. Leczenie farmakologiczne W leczeniu zakrzepicy żył głębokich stosuje się leki przeciwzakrzepowe hamujące niepoprawne krzepnięcie krwi, zapobiegające powiększaniu się zakrzepu, jak także tworzeniu się nowych ognisk zakrzepicy. Początkowo podaje się je w formie dożylnych (heparyna) albo podskórnych (heparyny drobnocząsteczkowe) zastrzyków, a po ustąpieniu objawów dolegliwości przechodzi się na środki podawane doustnie (acenokumarol), które chory przyjmuje zazwyczaj poprzez przynajmniej 6 miesięcy aczkolwiek może ulec wydłużeniu nawet do końca życia. Jedynie w pierwszych kilkunastu godzinach trwania dolegliwości można wykorzystać leki trombolityczne, które mają umiejętność rozpuszczania zakrzepu w żyle. W leczeniu wspomagającym stosuje się leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, przeważnie z gatunku tak zwanych niesterydowych leków przeciwzapalnych i antybiotyki użytkowane niekiedy w celu zapobiegania zakażeniu zakrzepu. Leczenie operacyjne Leczenie operacyjne nie znajduje wykorzystania w terapii zakrzepowego zapalenia żył głębokich. W w sytuacjach długotrwałej albo nawracającej zakrzepicy z powtarzającymi się epizodami zatoru tętnicy płucnej operacyjnie zakłada się do wnętrza żyły szczególny filtr, który ma za zadanie wychwytywanie oderwanych części zakrzepu płynących z żył kończyn dolnych. Aktualnie zabieg ten wykonuje się rzadko