Definicja Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Co to jest Wirusowe zapalenie wątroby typu A: Wirusowe zapalenie wątroby typu A (hepatitis A, wzw A) jest chorobą zakaźną cechującą się rozlanym, nieropnym uszkodzeniem wątroby, spowodowaną zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV). Liczba zachorowań i stan odporności populacji uzależnione są od warunków sanitarnych panujących na danym terenie. Im gorsze warunki sanitarne tym przedtem dochodzi do zakażeń i tym przedtem wysoki odsetek populacji nabywa odporność na zakażenie. Odmiennie przypadek przedstawia się na terenach o dobrych uwarunkowaniach sanitarnych. Ograniczenie występowania wirusa w środowisku skutkuje, iż przewarzająca część populacji nie posiada przeciwciał, a zatem jest wrażliwa na zakażenie i ulega zakażeniu w starszym wieku. Przesunięcie zachorowań na starsze ekipy wieku skutkuje, iż zachorowania mają dłuższy i cięższy przebieg i częściej w tej ekipie wieku zdarzają się niepomyślne zejścia dolegliwości. Wrażliwość na zakażenie jest powszechna. Przechorowanie wirusowego zapalenia wątroby typu A pozostawia odporność na całe życie. Noworodki i niemowlęta urodzone poprzez matki, które chorowały na wzw A mają odporność bierną do 1 roku życia. Dolegliwość występuje endemicznie w państwach o niskim poziomie higieny gdzie przewarzająca część zakażeń przebiega skąpoobjawowo albo bezobjawowo w wieku dziecięcym albo młodocianym. Epidemiczne występowanie wzw typu A stwierdza się w zakładach socjalnych: koszarach, żłobkach, Nie stwierdza się nosicielstwa HAV, nie dochodzi do przewlekłego zapalenia wątroby i do rozwoju pierwotnego raka wątroby. Powody Naturalnym rezerwuarem drobnoustroju w środowisku i źródłem zakażenia jest człowiek wydalający wirusa z kałem. Zakażenie szerzy się drogą pokarmową przez produkty spożywcze i wodę zakażoną wirusem HAV poprzez osoby wydalające wirusa z kałem. Rzadziej zakażenie szerzy się przez kontakt bezpośredni. Wirus wydalany jest z kałem na 2-3 tygodnie prze i ok. 8 dni po wystąpieniu żółtaczki. Patofizjologia Wirus wzw typu A należy do ekipy wirusów zawierających RNA i replikujących się w komórkach wątroby. Wirus HAV ma najprawdopodobniej bezpośrednie działanie uszkadzające komórki wątroby. Symptomy ostrego zapalenia wątroby typu A Przebieg wirusowego zapalenia wątroby może być żółtaczkowy albo bezżółtaczkowy co częściej stwierdza się u dzieci. Ostre wzw A może także przebiegać bezobjawowo. Moment wylęgania ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu A, a więc moment od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów klinicznych wynosi 15 - 49 dni. Symptomy zwiastunowe, które mogą wystąpić na kilka, kilkanaście dni przed wystąpieniem żółtaczki mogą mieć charakter: rzekomo-grypowy: podwyższona temp., bóle mięśniowe, ogólne złe samopoczucie, uczucie rozbicia, choroby żoładkowo-jelitowych: nudności, wymioty, brak apetytu, bóle brzucha, biegunka rzekomo-reumatyczny:bóle stawowe, dotyczące zazwyczaj drobnych stawów. Symptomy zwiastunowe mogą jednak w ogóle nie występować, wtedy dolegliwość zaczyna się żółtaczką i wystąpieniem nieprawidłowości laboratoryjnych. Moment rozwiniętej dolegliwości trwa od kilku do kilkunastu tygodni i w ok. 2/3 przypadków ma przebieg bezżółtaczkowy. W pozostałych sytuacjach występuje: brak apetytu, nudności,wymioty ciemny mocz i odbarwiony stolec świąd w rezultacie powiększenia ilości kwasów żółciowych bóle brzucha żółtaczka na początku na białkówce oka a w dalszym ciągu na skórze zwiększenie wątroby i czasem śledziony (ok. 10-20%) Dość błyskawicznie ustępują subiektywne symptomy okresu zwiastunów. Żółtaczka może utrzymywać się z kolei długo i regularnie towarzyszy jej świąd skóry. W momencie zdrowienia chory czuje się dobrze, lecz może jeszcze mieć zwiększoną wątrobę i mogą występować takie choroby jak męczliwość, brak apetytu, uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu. Powikłania Powikłaniem ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu A może być piorunujące zapalenie wątroby tzw nadostre (hepatitis fulminans) o bardzo poważnym rokowaniu, co do życia. Powikłanie to może przebiega u mniej niż 1% przypadków. Wystąpienie tego powikłania mogą zwiastować: dyskretne zmiany osobowości i stanu świadomości, gwałtowne narastanie żółtaczki, wystąpienie objawów zaburzeń krzepnięcia krwi (przedłużone krwawienie po iniekcjach, podbiegnięcia krwawe na skórze, a więc tak zwany siniaki, krwawienia z nosa, z przewodu pokarmowego), szybkie zmniejszanie się wielkości wątroby, wyczuwalny zapach amoniaku z ust. Symptomy te są rezultatem ostrej niewydolności wątroby, której zejściem może być wystąpienie śpiączki wątrobowej i śmierć. Temu powikłaniu sprzyja jednoczesne zakażenie innymi wirusami uszkadzającymi wątrobę (na przykład HCV - wirus zapalenia wątroby typu C, HDV - wirus zapalenia wątroby typu D, HSV - wirus opryszczki) albo współistnienie innych chorób upośledzających czynność wątroby. Rozpoznanie Rozpoznanie określa się opierając się na: wywiadu dotyczącego występujących choroby badania pacjenta wykonanych badań laboratoryjnych W celu rozpoznania wzw A wykonuje się badania pozwalające wykryć przeciwciała anty-HAV IgM pojawiające się 18-41 dni po zakażeniu a świadczące o świeżym zakażeniu. Przeciwciała te utrzymują się od miesiąca do kilku rzadziej kilkunastu miesięcy. W momencie zdrowienia pojawiają się przeciwciała anty-HAV IgG, które są dowodem odporności i pozostają najprawdopodobniej do końca życia. Dowodem zakażenia jest także hodowla wirusa ze stolca. O charakterze i stopniu uszkodzenia wątroby można dowiedzieć się wykonując badania biochemiczne i testy czynnościowe wątroby tzw próby wątrobowe na przykład aminotransferazy: AspAt i AlAt (enzymy zawarte w komórkach wątroby), których liczba wzrasta we krwi przy uszkodzeniu komórki wątrobowej czas protrombinowy wydłuża się, bo uszkodzona wątroba produkuje mniej czynników krzepnięcia, do których zalicza się protormbina wzrasta poziom bilirubiny (żółtaczka) jako słowo uszkodzonej funkcji komórki wątrobowej w dziedzinie przemiany tego barwnika Wielka liczba różnych mechanizmów metabolicznych zachodzących w wątrobie i związana z tym równie ogromna liczba badań biochemicznych i prób czynnościowych jest przyczyną, dla którego nie istnieje pojedynczy, uniwersalny test wystarczający do jednoznacznej oceny czynności wątroby albo stopnia jej uszkodzenia. Wszystkie testy diagnostyczne są jedynie badaniami pomocniczymi. Powinny być interpretowane tylko w zestawieniu z badaniem lekarskim i wywiadem dotyczącym dolegliwości. Przy analizie poszczególnych badań biochemicznych należy mieć na względzie, iż nawet poprawny ich rezultat nie wyklucza istnienia uszkodzenia nieraz poważnego czynności wątroby. Profilaktyka W najwyższym stopniu praktyczną sposobem zapobiegającą zakażeniu HAV jest dbałość o czystą wodę i kontrola sanitarna produktów spożywczych. W ostatnim czasie opracowano szczepionkę anty-HAV składającą się z zabitego albo atenuowanego wirusa wzw typu A. Odpowiednio z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A jest szczepieniem zalecanym następującym osobom: dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży: szczególnie rekomendowane dzieciom rozpoczynającym naukę w szkole podstawowej, które nie chorowały na wzw typu A, osobom wyjeżdżającym do państw rozwijających się i innych o wysokiej zapadalności na wzw typu A, osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności. Szczepieniom przeciwko wzw A powinny się poddać także wszystkie osoby, u których stwierdzona jest patologia wątroby a w szczególności osoby zakażone wirusem HBV albo HCV i nadużywające alkohol. Ponadto szczepienie przeciwko wzw A rekomendowane jest następującym osobom: pracownikom służby zdrowia, pracownikom żłobków, personelowi ośrodków rehabilitacji dla dzieci i młodzieży, pracownikom przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, osobom z grup szczególnego ryzyka: chorym na hemofilię, osobom poddawanym licznym transfuzjom, narkomanom przyjmującym narkotyki dożylnie, homoseksualistom. Przeciwwskazania do szczepień: ostre dolegliwości przebiegające z gorączką, nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki, wystąpienie objawów nadwrażliwości po poprzedniej dawce szczepionki, ciąża - nie jest znany wpływ działania szczepionki na postęp płodu, dlatego szczepionka nie jest rekomendowana kobietom w ciąży. Szczepionki monowalentne ( pojedyncze) przeciwko WZW A: AVAXIM spółka Aventis - Pasteur (szczepionkę podajemy osobom ponad 15 roku życia.model szczepienia- dwie dawki podane w odstępie 6 miesięcy.) HAVRIX 1440 ( adult) - spółka SmithKline Beecham (szczepionkę podajemy osobom od 19 roku życia stosując dwie dawki w odstępie od 6-12 miesięcy.) HAVRIX 720 (junior) - spółka SmithKline Beecham (szczepionkę podajemy osobom od ukończenia 1 roku życia do 18 roku życia włącznie stosując dwie dawki w odstępie od 6 -12 miesięcy.) VAQTA 25 - spółka Merck Sharp & Dohme (szczepionka do stosowania u dzieci od ukończenia 2 roku życia do 17 roku życia włącznie.model szczepienia - dwie dawki podane w odstępie 6 - 18 miesięcy.) VAQTA 50 - spółka Merck Sharp & Dohme (szczepionka do stosowania u dorosłych od 18 roku życia. Model szczepienia - dwie dawki przyjęte w odstępie 6 miesięcy.) Szczepionki skojarzone ( wieloważna) przeciwko wzw A i B. Szczepienie fundamentalne obejmuje 3 dawki szczepionki podane w schemacie: I dawka po miesiącu II dawka po pięciu miesiącach od II dawki - III dawka Dawka przypominająca: po 5 latach ponownie szczepienie skojarzone - pojedyncza dawka Twinrixu, albo doszczepianie szczepionkami monowalentnymi: - po 5 latach - pojedyncza dawka szczepionki p/WZW B - po 10 latach - pojedyncza dawka szczepionki p/WZW A Typy szczepionek: Twinrix Junior - spółka SmithKline Beecham - (szczepionka przeznaczoną dla osób od 1 roku życia do 15 roku życia włącznie) Twinrix Adult - spółka SmithKline Beecham - (szczepionka przeznaczoną dla osób od 16 roku życia.) Uodpornienie bierne Osobom po kontakcie z chorym zakażonym wirusem HAV albo przed potencjalnym kontaktem, jeśli nie ma czasu na uodpornienie aktywne można podać gamma-globuliny (NIG), które wywołują u dorosłych uodpornienie na ok. 3 miesiące. Leczenie Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A w większości przypadków jest chorobą samoleczącą się. Fundamentem leczenia jest odpoczynek fizyczny i psychiczny. W ostrym okresie dolegliwości chorzy sami ograniczają własną aktywność z racji na osłabienie i choroby subiektywne. Nie mają wtedy łaknienia i nie należy ich nakłaniać do jedzenia. Po wypisaniu ze szpitala pacjent powinien użytkować dietę pod kontrolą samopoczucia. Powinien unikać posiłków, po których ma choroby w obrębie jamy brzusznej na przykład wzdęcia, nudności, odbijania, bóle pod prawym łukiem żebrowym. W momencie tym obowiązuje zakaz spożywania alkoholu poprzez przynajmniej 1rok. Gdy pojawia się poprawa należy w pojedynkę zwiększać aktywność fizyczną jednak moment niepodejmowania zajęć zawodowych powinien wynosić przynajmniej podwójnie tyle ile pobyt w szpitalu. Piorunujące zapalenie wątroby wymaga intensywnego farmakologicznego, wyrównującego zaburzenia spowodowane uszkodzeniem tego narządu leczenia, a wstąpienie ostrej niewydolności wątroby nawet przeszczepu tego narządu. Rokowanie Pełny powrót do zdrowia stwierdza się u prawie 100% chorych z wyjątkiem czasu trwania dolegliwości